 |
|
|
|
|
|
| |
Componisten |
|
|
|
|
| |
Albums |
|
| |
Tracks |
|
| |
| |
Mark Isham: Ik zou best eens Star Wars willen doen - Verschenen in Score 118, maart 2001
 Het lijkt eerder regel dan uitzondering dat filmcomponisten hun wortels hebben in een ander genre - veelal pop of jazz. De Grammywinnende Mark Isham is wat dat betreft geen uitzondering. Afkomstig uit de jazzwereld begon hij zijn filmcarrière in 1982 en anno 2000 is hij een van de drukst bezette componisten in Hollywood. Rules Of Engagement, Imposter en Men Of Honor. Dit is slechts een greep uit zijn recente werken. Tijd voor een interview met Mark Isham.
Zijn oeuvre is divers. Romantische drama's als A River Runs Through It, de griezelfilm Blade of de IMAX-film Galapagos. Voor de tv-serie Chicago Hope schreef hij het thema. Daarnaast schreef hij muziek voor kinderverhalen en heeft hij een rijke geschiedenis als jazzcomponist en trompettist. Hij heeft meegespeeld op albums van Tanita Tikaram, Suzanne Vega en Marianne Faithfull. Zat in de band met Van Morrison en werkte samen met pianist Art Lande. Wat zoekt zo'n veelzijdig artiest in de filmwereld?
Vallen en opstaan
Het begon met Never Cry Wolf, een Disneyfilm waarin een ambtenaar ontdekt dat wolven helemaal geen vervelende beesten zijn. Typisch iets voor Disney. De score was toentertijd minder traditioneel, want die is grotendeels elektronisch. Regisseur Carroll Ballard had al twee soundtracks afgewezen toen hij een demo van Mark Isham hoorde. Isham: "Ik deed een paar scènes en hij was heel tevreden. Ik mocht de hele film doen, maar dat ging met vallen en opstaan. Ik had echt geen flauw idee wat ik aan het doen was, maar ik merkte al snel dat ik een talent had voor filmscores. Ik werkte nauw samen met music editors Mark Adler en Todd Bucklehide en zij hebben mij veel geleerd."
 Daarna volgden tal van synthesizerscores en pas in 1992 schreef hij zijn eerste volledig orkestrale soundtrack. A River Runs Through It leverde hem een Oscarnominatie op, terwijl het nota bene een vervangende score was. Later won hij een Emmy voor het EZ Streets thema (1996) en won hij ASCAP Awards voor Blade (1999) en voor de tv-serie Family Law (2000). Dan hebben we het nog niet over zijn andere werken zoals het Grammywinnende soloalbum Mark Isham (1990) en de Grammygenomineerde kinderverhalen, waaronder The Emperor's New Clothes met Sir John Gielgud, Thumbelina met de stem van Kelly McGillis en The Emperor And The Nightingale verteld door Glenn Close. Zijn soloalbums Tibet en Blue Sun werden alom bejubeld door de pers.
Hij heeft dan regelmatig een vervangende soundtrack geschreven, hij is zelf ook meer dan eens ontslagen ten gunste van een ander. Face/Off meest recentelijk. Hij had bijna een derde van de score klaar toen hij werd vervangen voor John Powell. Over het eindresultaat zegt hij niet meer dan: "Het was heel anders dan wat ik gedaan had." Ook Waterworld zou oorspronkelijk door hem geschreven worden, maar toen Kevin Costner de regie overnam van Kevin Reynolds, ruilde hij Isham voor James Newton Howard. "Hoe groter de film, hoe minder tijd de regisseur heeft voor de muziek, lijkt het wel. Costner wil een componist waar hij zes weken geen omkijken naar heeft. Met Howard heeft hij zo'n componist. Ik wil graag dat de regisseur regelmatig komt luisteren en commentaar geeft," legt de 49-jarige componist uit.
Een bekwaam trompettist als Isham is, componeert hij toch liever met behulp van synthesizers en computers. "Dat geeft mij de mogelijkheid het meteen onder de film te mixen en ernaar te kijken en luisteren alsof ik het publiek ben. Af en toe componeer ik op de trompet of ga ik achter de piano zitten met pen en papier. Met name voor jazz lijkt de traditionele manier de beste," licht Isham toe. Waarom hij  voor een bepaalde film kiest? "Er zijn vele redenen om een soundtrack te schrijven. Variërend van de kwaliteit van de film, de boodschap die het uitdraagt tot de schoolrekening van mijn kinderen die betaald moet worden." En de muziek zelf natuurlijk. "Ik heb films gedaan die misschien niet tot de beste aller tijden behoren, maar die wel om een interessante score vroegen." Tot zijn persoonlijke favorieten rekent hij Romeo Is Bleeding uit 1993 ("een unieke gelegenheid om muziek te componeren die heel dicht bij mijn eigen stijl ligt. Gebeurt niet vaak in Hollywood.") en Men Of Honor ("volgens mij de beste orkestrale score die ik tot nu toe heb geschreven"). Wat hij nog niet gedaan heeft, maar wel graag zou willen, is een score à la Star Wars. "A really big, bombastic commercial film would be a challenge," aldus Isham. En waar hij minder trots op is, houdt hij geheim. "Dat zijn scores die gelukkig minder bekend zijn en dat moeten we misschien maar zo houden," grapt hij.
Move your body
Isham staat vooral bekend om zijn romantische jazzy muziek, maar de man heeft ook een grote interesse in elektronische muziek en laat dat in zijn soundtracks merken. Body Shots bestaat voornamelijk uit danceritmes en ambient synthgeluiden. "Iedereen was het erover eens dat de score modern moest klinken. Dat past beter bij de songs (van onder andere Moby, red.) en bovendien benadrukt het de eigentijdse levensstijl van de personages." Maar hoe componeer je zoiets? "Als je componeren definieert als muzieknoten op papier zetten, dan is computercompositie inderdaad heel anders. Maar uiteindelijk komt het op het zelfde neer: je zet blokken geluid bij elkaar en kijkt wat voor een effect dat heeft. Er komt ook een beetje experimenteren bij kijken. Samplen en sequencen is minder goed gedefinieerd dan traditionele compositie, waardoor het resultaat minder voorspelbaar is.
Ook Blade, de horrorfilm met Wesley Snipes, is grotendeels elektronisch. Isham over die soundtrack: "Regisseur Stephen Norrington gebruikte veel technosongs en hij wilde dat mijn muziek daar niet te ver van afweek. De uitdaging was om een goede balans tussen synthesizer en orkest te vinden."
 Een film als Rules Of Engagement zadelt Isham met andere moeilijkheden op. "We hebben die film op wel drie of vier verschillende manieren benaderd. Uiteindelijk heb ik muziek geschreven voor scènes die we in het begin niet wilden doen. Cues die ik wel had geschreven werden verwijderd. Dat is het leuke van Billy (Friedkin, red.). Hij is bereid om op een ontraditionele manier naar een film te kijken. Regelmatig zei hij: ‘Kijk, daar zou je eigenlijk muziek verwachten, dus laten we dat nu eens niet doen.' En meestal had dat een interessant en effectief resultaat," vertelt Isham. De score is gebaseerd op een new age-nummer van Isham getiteld On the Threshold of Liberty. "Billy vond dat altijd al een mooi nummer en hij wilde het graag in een film verwerken. Toen hij het gebruikte in de temp track van Rules Of Engagement bleek het perfect te passen."
Een temp track is een tijdelijke soundtrack samengesteld uit reeds bestaande muziek. Veel componisten klagen over de tijdelijke geluidsband, omdat het hen te zeer in een bepaalde richting dwingt. Bovendien komt het regelmatig voor dat een regisseur 'verliefd' wordt op de temp track en met niets anders genoegen neemt dan een kopie ervan. Isham heeft er echter geen problemen mee. "Ik vind een temp track zelfs waardevol. Het geeft je een indruk van de regisseur zijn wensen, waarover je dan verder kunt praten. Ik probeer de goede elementen over te nemen om vervolgens iets te schrijven dat de regisseur wegtrekt van de originele temp track. Voor mij werkt dat," aldus Isham.
Larger than life
Isham's toch al uitgebreide oeuvre wordt aangevuld met een tweetal IMAX-films, Hidden Hawaii uit 1993 en het vorig jaar uitgebrachte Galapagos, waar hij met plezier aan werkte. "Dit is het soort score waar ik voor ga, omdat ik hier een unieke orkestratie kan toepassen. In het geval van Galapagos heb ik veel Zuid- Amerikaanse instrumenten gebruikt, zoals de chirango [een snaarinstrument, red.]." Het formaat van een IMAX-film vraagt natuurlijk om een andere aanpak dan een normale film. Isham zegt daarover: "Het beeld is veel groter en de muziek moet meegroeien. Je moet dan echt voor het grote gebaar gaan. De muziek is continu aanwezig en dat vraagt om planning. Gelukkig kun je met behulp van de computer meteen horen hoe het klinkt in combinatie met de film, voordat je met geld gaat gooien om het daadwerkelijk op te nemen."
Soundtrackalbums lijken steeds vaker en steeds meer popsongs te herbergen, vaak ten koste van de score. Er zijn diverse componisten die een afkeer hebben van het gebruik van liedjes, maar Isham vindt het niet erg. " Zolang als er films en soundtracks bestaan, zijn er ook liedjes. Als het goed gedaan is, kan het fantastisch zijn. Is het slecht dan schaadt het de film. Maar dat geldt net zo goed voor de originele filmmuziek. Ik heb er dus niks op tegen en vindt het zelfs leuk om bij liedjes betrokken te zijn."
Isham’s muzikale invloeden zijn talrijk en divers. De voornaamste is jazzcomponist Miles, maar hij noemt ook Bach, Vaughan Williams en Arvo Pärt. Hij gaat verder en noemt Brian Eno en de innovatieve synthesizerorkestraties van Joe Zawinul, Weather Report, Wayne Shorter, maar ook filmcomponisten Thomas Newman en Elliot Goldenthal. Niet verwonderlijk dan, dat Blade opvallend Goldenthal-achtig klinkt. Naar de bioscoop gaat Isham zelden: "Met drie kinderen gaat dat moeilijk, maar ik vond The Sixth Sense en American Beauty heel goed."
 Als muzikant is Isham zich er altijd van bewust dat zijn filmmuziek ook buiten de context van de film beluisterd wordt. "Ik wil graag dat mijn muziek op zichzelf kan staan," zegt Isham. Moet je de muziek dan niet mooier maken dan voor de film nodig is? "Nee, niet per se. Het hangt er ook van af wat je onder 'mooier maken' verstaat. Ik denk dat als de muziek een emotionele impact teweegbrengt, dat het dan goed is, zowel binnen als buiten de film." Isham vult aan: "Het is belangrijk om kennis te hebben van minimalistische technieken, want voor een film moet je de muziek een beetje uitdunnen. Je moet niet te veel in de muziek stoppen, omdat het anders kan botsen met de andere filmelementen. De truc is dus om minimalistische muziek te schrijven, zonder dat je de integriteit van de muziek aantast."
Natuurlijk vraag je niet wat hij liever doet, soundtracks of jazzalbums, maar Isham kan wel vertellen wat het mooie is aan het componeren van muziek specifiek voor film. "Het interessante aan een film is, dat het een combinatie is van verschillende kunstvormen. Die mix heeft een enorm potentieel, want als de muziek goed op de film is afgestemd, is de emotionele impact verbazingwekkend. Dat is de uitdaging en de voldoening die het schrijven van filmmuziek biedt."
Met dank aan Mark Isham en Jamie Fischer van Earle-Tones Music, die dit interview mogelijk maakte.
Peter S.
Discografie
1984
Mark Isham: Filmmusic (vz)
Windham Hill 371 041-2
1986
Trouble in Mind
Antilles 90501 2
1987
Made in Heaven
1988
Beast
A&M Records 3919
1989
Everybody Wins
Virgin Records 210630
1990
Love at Large
Virgin Records 2-91359
1991
Billy Bathgate
Milan 262 495
Little Man Tate
Varèse VSD-5343
Reversal of Fortune
Milan FA 528
Victor VICP 126
Point Break (geen cd)
Midnight Clear (geen cd)
1992
Cool World
Varèse 5382
The Hitcher
Silva screen film 118
Of Mice and Men
Varèse VSD 5371
The Public Eye
Varèse VSD-5374
Sketch Artist
Varèse VSD-5376
1993
Fire in the Sky
Varèse VSD-5417
Made in America
Elektra 61498-2
A River Runs Through It
Milan 35631-2
Short Cuts (geen cd)
1994
Romeo is Bleeding
Verve POCP 1423
Timecop
Varèse VSD 5532
Chicago Hope (tv)
(thema M. Isham, muziek J. Rona)
Sonic Images 290 25 014
1995
The Browning Version
Milan 21301-2
Home for the Holidays
Mercury 528 871-2
Losing Isaiah
Columbia 480326 2
Miami Rhapsody
Hollywood HR 62004
Mrs. Parker and the Vicious Circle
Varèse VSD 5471
Nell
Decca 444818-2
The Net
Varèse VSD 5662
Quiz Show
Hollywood HR 62000-2
1996
Last Dance
Hollywood 62055
Fly Away Home (geen cd)
EZ Streets (tv) (geen cd)
1997
Afterglow
Sony 67929
1998
At First Sight
Milan 35869-2
 Blade
Varèse VSD 5976
The Education of Little Tree
Sony Classical SK 60330
Kiss the Girls
Milan 35828
October Sky
Sony Classical SK 61696
Nothing Scared (tv) geen cd
1999
Body Shots
Milan 35898
Family Law (tv) (geen cd)
2000
Galapagos (IMAX)
Milan 35910
Men of Honor
Motown 159869
Rules of Engagement
Milan 359062001
Impostor
Save the Last Dance
|
| |
|
